Şirket bilançoları mali gücü ve varlıkları göstermek açısından önemlidir. Bilançolar ne kadar gerçek değerler ile oluşturulmuş ise o kadar anlamlıdır; inceleyenlere gerçeğe yakın değerlerle doğru bilgi verir. Gerçeğe yakın bilançolar, şirketlerin gerçek mali güçleri ile arzuladıkları potansiyelde iş yapabilmelerinin, daha yüksek tutarda kredi kullanabilmelerinin yolunu açar. 31.12.2021 tarihine kadar yararlanılabilecek şirket varlıklarının yeniden değerlemesine imkan tanıyan düzenleme, şirket bilançonuzu gerçek değere getirme fırsatı sunuyor.
Konu hakkındaki değerlendirmelerimi içeren Türkiye Asansör Sanayicileri Federasyonu ASFED'in yayın organı Haber Asansörü dergisi Eylül - Ekim 2021 sayısında yayınlanan yazım.
Şirket Bilançonuzu Gerçek Değere Getirme Fırsatı ve Daha Az Kurumlar Vergisi Ödeme Avantajı
Mehmet Öner
Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
Şirket bilançosu neden önemlidir?
Şirketlerin mali performansını gösteren iki temel finansal tablo bulunmaktadır.
Bunlardan birincisi şirketin o yıl yaptığı hasılat, bu hasılatın maliyeti ve şirketin o yılki karını, kazancını gösteren gelir tablosu. Gelir tablosu, genellikle 1 Ocak - 31 Aralık arasındaki, bir yıllık periyottaki, o yıla ait şirket performansına ait sonuçları gösterir. Gelir tablosu, faaliyet döneminin hemen ertesinde, geçmiş bir yıl için hazırlandığı için güncel değerlere çok yakın rakamlardan oluşur.
Şirketlerin mali performansını gösteren diğer temel tablo ise bilançodur. Bilanço herhangi bir tarihteki şirketin ticari mal, gayrimenkul, taşıt, üretimde kullandığı makine ekipman, alacaklar gibi şirket varlıkları ile sermaye ve borçlar gibi bu varlıkların kaynaklarını gösterir. Bilanço şirketin geçmiş yıllardaki mali performansının birikimli toplamıdır; şirketin değeri konusunda önemli bir göstergedir.
Her yıl elde edilen kar bilançoya “geçmiş yıllar karları”, zararlar ise “geçmiş yıllar zararları” olarak dahil olur. Sürekli kar eden ve elde edilen karı ortaklara dağıtılmayıp şirkette bırakan şirketlerin bilançoları devamlı olarak büyür. Şirket her yıl varlıkları arasına fabrika binası, üretimde kullanılan makine ekipman, taşıt, arazi, arsa kattıkça bilanço aktif toplamı büyür. Ancak Vergi Usul Kanunu’na yer alan maliyet bedeli esası sebebiyle bu varlıklar alındıkları tarihteki maliyet bedeli ile şirket bilançolarında görünür. Yıllar geçtikçe bugünkü gerçek değeri çok yüksek olan fabrika binası, üretimde kullanılan makine ekipman, taşıt, arazi, arsa gibi varlıklar bilançoda çok düşük ve komik rakamlar olarak görünür. Örneğin 10 yıl önce 1.000.000 liraya alınan bir fabrika binası, bugünkü satış fiyatı 20.000.000 lira olsa bile bilançoda 1.000.000 liralık bir varlık olarak görünecektir. Bu yüzden şirketlerin mali güçlerini gösteren önemli göstergelerden biri olan bilançolar, şirketin gerçek mali gücünün çok altında bir resim ortaya koymaktadır.
Şirket bilançoları ile kimler, neden ilgilenir?
Bilançoların şirketin mali gücünü ve şirket değerini göstermesi sebebiyle,
kredi kullanımı sırasında bankalar
teşvik ve desteklerden yaralanmak istenmesi durumunda ilgili kurumlar
şirketinizi satmak istediğinizde potansiyel alıcılar
halka açık şirketlerde şirket hissesine sahip ortaklar
bayilik, distribütörlük almak istemeniz durumunda birlikte çalışacağınız ana firma
şirketinizin bilançosunu sizden ister ve titizlikle inceler. Kredi verecekleri, satın alacakları veya herhangi bir alanda destek verecekleri veya sahip oldukları şirketin mali durumunu analiz ederler. Dolayısıyla şirket bilançoları önemlidir ve ne kadar gerçek değerler ile oluşturulmuş ise o kadar anlamlıdır; inceleyenlere gerçeğe yakın değerlerle doğru bilgi verir. Gerçeğe yakın bilançolar, şirketlerin gerçek mali güçleri ile arzuladıkları potansiyelde iş yapabilmelerinin, bankalardan daha yüksek tutarda kredi kullanabilmelerinin yolunu açar.
Fabrika binası, üretimde kullanılan makine ekipman, taşıt, arazi ve arsalar için getirilen yeniden değerleme fırsatı
Kamuoyunda af kanunu olarak bilinen, 9 Haziran 2021 tarih ve 31506 sayılı Resmi Gazetede “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” adıyla yayınlanan 7326 sayılı Kanunun 11. Maddesi ile Vergi Usul Kanununun geçici 31. maddesine yapılan eklemeyle, şirketlerin 9/6/2021 tarihi itibariyle aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31.12.2021 tarihine kadar maddede yer alan kapsam, şart ve hükümlere uymak koşuluyla yeniden değerleme, güncel değerlere getirme hakkı tanınmıştır.
Şirket bilançosunda 1.000.000 lira görünen fabrika binasının, madde kapsamında Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi kullanılarak yapılan yeniden değerleme sonucu bulunan değerinin 20.000.000 lira olması durumunda, madde hükmünden yararlanılır ise, fabrika binası bilançoda 20.000.000 lira değerde görünecektir. Amortisman hususunu göz ardı ederek, bu işlem için (20.000.000 – 1.000.000=) 19.000.000 liralık fon sermayenin unsuru olarak bilançonun pasifinde görünecektir. Bu haktan yaralanabilmek için de 19.000.000’un % 2 si oranında 380.000 lira verginin üç eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.
Hem bilançonuz güncel değerle mali gücünüzü gösterecek, hem de daha az kurumlar vergisi ödeyeceksiniz
Yapılacak yeniden değerleme işlemi şirketinize üç önemli avantaj sağlayacaktır.
Amortisman hesaplaması 1 milyon üzerinden değil 20 milyon üzerinden yapılacaktır. Dolayısıyla 19 milyon fazladan amortisman ayırma imkanı ile, % 25 kurumlar vergisi oranı dikkate alındığında, 4.750.000 daha az kurumlar vergisi ödeme hakkı kazanılacaktır ki 380.000 lira maliyetle karşılaştırıldığında çok önemli bir avantaj olarak duruyor. Bu hesaplamada tek dikkat edilmesi gereken nokta, 380.000 lira vergiyi bugün ödüyoruz, 4.750.000 lira daha az vergi ödeme avantajını ilgili iktisadi kıymetin kalan amortisman süresine bağlı olarak ilerleyen yıllarda kullanabileceğiz.
İkinci önemli avantaj iktisadi kıymetin satışı sırasında ortaya çıkıyor. Örneğimizdeki fabrika binasını 21 milyona satmamız durumunda, eğer madde hükmünden yararlanmaz isek maliyet bedeli 1 milyonu satış bedelinden düştüğümüzde 20 milyon lira satış karı doğmaktadır. % 25 oranlı kurumlar vergisi ile, bu satış sebebiyle 5 milyon lira kurumlar vergisi ödememiz gerekmektedir. Madde hükmünden yararlanıp, 380.000 lira vergi ödersek, 21 milyonluk satış bedelinden 20 milyonluk yeniden değerlenmiş maliyet bedelini düştüğümüzde % 25 oranlı kurumlar vergisine tabi satış kazancı 1 milyon lira olacaktır. Bu 1 milyon lira üzerinden de ödeyeceğimiz kurumlar vergisi ise 250.000 lira olacaktır. Özet olarak, yeniden değerleme sebebiyle 380.000 lira vergi ödeyerek, 5 milyon lira kurumlar vergisi yerine 250.000 lira kurumlar vergisi ödeyip (5.000.000-380.000-250.000=) 4.370.000 daha az kurumlar vergisi ödeme avantajına kavuşacağız. ( Şartları oldukça ağır olan gayrimenkul satış kazanç istisnasını bir kenara bırakarak değerlendirme yapıyoruz.
Üçüncü olarak ister satışını yapalım, ister bilançoda yeniden değerlenmiş olarak yer almaya devam etsin yeniden değerlediğimiz bina, taşıt, üretimde kullandığı makine ekipman, arazi, arsa gibi şirket varlıkları bilançoda gerçek değerleri ile görünecek ve bilançomuz şirketimizin mali gücünü çok daha iyi yansıtacak; bankalardan kredi kullanma potansiyelimizi artıracaktır.
7326 sayılı Kanunun 11. Maddesi ile Vergi Usul Kanununun geçici 31. maddesine yapılan eklemeyle getirilen bu avantajı kaçırmamakta fayda var.