150 kilowat gücünde motora sahip elektrikli araçlar üretecek olan TOGG, daha üretim ve satışa başlamadan elektrikli araçlardaki ÖTV oranı, yüzde 60’a çıkarıldı. Artış şaşkınlık yarattı ancak bu oranlar, TOGG’un ilk aracını piyasaya süreceği 2022 yılına kadar sürecekse stratejik bir hamle diyebiliriz.
Hükümet, o tarihe kadar piyasada satılacak ithal elektrikli araçlara ilgiyi azaltmak ve talebi, yerli otomobile saklamak istiyor olabilir. Ancak durum böyle değilse elektrikli otomobiller, daha yaygınlaşmadan vergi gelirinden başka odak noktası olamayan, ‘kara maliyeciliğin’ kurbanı olmuş demektir…
Konuyu değerlendirdiğim Türkiye Enerji Vakfı yayın organı Enerji Panorama dergisi Şubat 2021 sayısında yayınlanan yazım.
Elektrikli Otomobilde ÖTV Artışı Stratejik Bir Hamle Mi?
Mehmet Öner
Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
moner@monerymm.com
Otomobil endüstrisinin 120 yıllık tarihindeki önemli kilometre taşlarından biri olan elektrikli otomobiller, düşük kilometre başına ulaşım maliyeti, daha az karbon salınımı-daha az çevre kirliliği, petrole ve petrol fiyatlarına bağımlıkta azalma, gürültü kirliliğinde azalma sonuçları yüzünden hepimizi heyecanlandırıyor.
Tüm dünya elektrikli otomobillerin yaygınlaşması ve teşvik edilmesi beklentisi içerisinde. Bu beklentiyi karşılamak üzere Almanya, İtalya, Fransa, İngiltere başta olmak üzere bir çok ülke elektrikli otomobillerin yaygınlaşması için farklı teşvik mekanizmaları uyguluyor.
Türk tüketicisi de aynı beklenti içerisinde ve Türkiye'nin Otomobil Girişim Grubu (TOGG) tarafından üretilecek yerli ve milli elektrikli otomobil heyecanı içerisinde iken 2 Şubat 2021 tarihinde yayınlanan 3471 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile:
motor gücü 85 kilowatta kadar olan elektrikli araçlarda ÖTV oranı yüzde 3'ten yüzde 10'a,
motor gücü 85 kilowatt ile 120 kilowatt arasındaki elektrikli araçlarda ÖTV oranı yüzde 7'den 25'e,
motor gücü 120 kilowatı geçen elektrikli araçlarda ise ÖTV oranı yüzde 15'den yüzde 60'a
beklenmedik şekilde yükseltildi.
15 yılda 22 milyar liralık yatırım yapılarak 150 kilowat gücünde motora sahip araçlar üretecek TOGG’un üreteceği yerli elektrikli otomobildeki ÖTV daha üretim ve satış başlamadan % 60 oranına çıktı. Haklı olarak, yaygınlaşması hem bireysel, hem toplumsal fayda sağlayacak elektrikli otomobillerin satışını azaltacak ÖTV artışı, hepimizin kafasını karıştırdı.
2022 yılında ilk üretimin piyasaya sunulacağı TOGG üretime geçene kadar, Maliye Bakanlığının klasik vergi geliri kaygısıyla elektrikli otomobillerdeki ÖTV’yi artırdığını düşünüyoruz ve düşünmek istiyoruz. TOGG üretime geçene kadar piyasada satılacak elektrikli araçların tamamının ithal olması sebebiyle ÖTV artışı, yerinde ve stratejik bir hamle gibi görünüyor. ÖTV artışı bu ara dönemde hem ithalat faturasının artmasını engelleyecek; hem de yeni yeni oluşmaya başlayan elektrikli otomobil piyasasında TOGG ürünleri çıkana kadar piyasanın yabancı markalarla tamamen doldurulmasını engelleyecek.
Elektrikli Otomobil Satışı % 280 Arttı
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, Türkiye otomobil pazarında 2019'da 12.006 hibrit ve 222 adet de elektrikli otomobil; 2020 sonunda ise 22.272 hibrit ve 844 adet elektrikli olmak üzere toplam 23.116 adet satış gerçekleşti. Elektrikli ve hibrit otomobillerin toplam otomobil satışlarındaki payı da yüzde 3,2'den yüzde 3,8'e yükseldi. Söz konusu dönemde elektrikli otomobil satışları yüzde 280,2 ve hibrit otomobil satışları da yüzde 85,5 artış gösterdi.
2019 yılı toplam vergi geliri olan 673 milyar TL nin % 22 oranında 147 milyar tutarındaki kısmı ÖTV tahsilatı kaynaklı. Esas olarak otomobil satışı ve akaryakıt satışından alınan ÖTV toplam vergi gelirleri içinde önemli bir paya sahip. Devletin bu gelirden vazgeçmesi veya yerine alternatif kaynak bulması kısa vadede çok kolay görünmüyor.
Bilerek Yapılmış İse Stratejik ve Yerinde Bir Karar
Elektrikli otomobil satışları bir yandan satış sırasındaki düşük ÖTV oranı ile, diğer yandan akaryakıt yerine elektrik kullanması sebebiyle, kullanım sırasında daha az ÖTV ödenmesi sebebiyle ÖTV tahsilatını düşürüyor ve düşürmeye devam edecek. Enerji Panorama Dergisi Haziran 2020 sayısında yayınlanan “Elektrikli Otomobil Akaryakıt Faturasını Düşürmeyecek, Kilometre Vergisi Gelecek” başlıklı yazımızda ayrıntılı olarak konuyu değerlendirmiş ve yakın gelecekte “kilometre vergi” adı altında yeni bir verginin hayatımıza gireceği haberini vermiştik.
Elektrikli otomobillerde 3471 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan ÖTV artışı ,TOGG üretime geçene kadar, piyasada satılacak elektrikli araçların tamamının ithal olması sebebiyle, bilerek yapılmış ise yerinde ve stratejik bir hamledir. Bu strateji TOGG üretime başladığında elektrikli otomobillerin ÖTV oranının düşürülmesini gerektiriyor.
Aksi takdirde elektrikli otomobiller daha yaygınlaşmadan, vergi gelirinden başka odak noktası olamayan, kara maliyeciliğin kurbanı olmuş demektir.