2020 hem Türkiye için, hem dünyanın geri kalanı için kabus gibi bir yıl oldu. Yılın nerdeyse tamamı korona virüs etkisinde geçti. Korona virüs bir yandan hayatı çekilmez şekilde zorlaştırdı; diğer yandan alınan önlemler, kısıtlamalar, yasaklar sebebiyle üretim, ihracat rakamları alt üst oldu. Ülkemizin önemli döviz gelir kalemi olan dış turizm nerdeyse tamamen durdu. Tüm bu olumsuz koşullar beraberinde ekonomik büyümeyi de etkiledi. IMF nin raporlarına göre dünya ekonomisi 2020 yılında % 3,3 küçüldü. Türkiye ekonomisi ise, 2020 yılında dünyanın diğer kesiminden pozitif ayrışarak % 1,8 oranında büyüdü.
Büyüme oranında dünyanın diğer kesiminden pozitif ayrışan ülkemizin 2020 yılı toplam ihracatı 2019 yılına göre % 6 oranında düşmüş durumda.
Türkiye’nin toplam ihracatının % 6 azaldığı 2020 gibi sıkıntılı bir yılda asansör sektörünün ihracatını % 7 oranında artırması önemli ve alkışlanması gereken bir başarıdır. Bu başarının kutlanması ve başarıda emeği geçen herkesin ayrı ayrı tebrik edilmesi gerekiyor.
Konu hakkındaki değerlendirmelerimi içeren Türkiye Asansör Sanayicileri Federasyonu ASFED'in yayın organı Haber Asansörü dergisi Mayıs - Haziran 2021 sayısında yayınlanan yazım.
2020’de Türkiye’nin Toplam İhracatı Düşerken Asansör Sektörü İhracatını % 7 Artırdı
Mehmet Öner
Maliye Bakanlığı Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
2020 hem Türkiye için, hem dünyanın geri kalanı için kabus gibi bir yıl oldu. Yılın nerdeyse tamamı korona virüs etkisinde geçti. Korona virüs bir yandan hayatı çekilmez şekilde zorlaştırdı; diğer yandan alınan önlemler, kısıtlamalar, yasaklar sebebiyle üretim, ihracat rakamları alt üst oldu. Ülkemizin önemli döviz gelir kalemi olan dış turizm nerdeyse tamamen durdu. Tüm bu olumsuz koşullar beraberinde ekonomik büyümeyi de etkiledi. IMF nin raporlarına göre dünya ekonomisi 2020 yılında % 3,3 küçüldü. Türkiye ekonomisi ise, 2020 yılında dünyanın diğer kesiminden pozitif ayrışarak % 1,8 oranında büyüdü.
2020 Yılı Türkiye’nin Toplam İhracatı 2019 Yılına Göre % 6 Azaldı
Büyüme oranında dünyanın diğer kesiminden pozitif ayrışan ülkemizin 2020 yılı toplam ihracatı 2019 yılına göre % 6 oranında düşmüş durumda.
Kaynak: TUİK
Türkiye’nin toplam ihracatı 2019 yılında 180.832.721.702 dolar iken 2020 yılında % 6 oranında azalarak 169.650.994.160 dolar olarak gerçekleşti.
2020 Yılı Asansör Sektörü İhracatı 2019 Yılına Göre % 7 Arttı
Kaynak: TUİK
Türkiye’nin toplam ihracatının % 6 azaldığı 2020 gibi sıkıntılı bir yılda asansör sektörünün ihracatını % 7 oranında artırması önemli ve alkışlanması gereken bir başarıdır. Bu başarının kutlanması ve başarıda emeği geçen herkesin ayrı ayrı tebrik edilmesi gerekiyor.
Hatırlarsanız Haber Asansörü Dergisi Mayıs Haziran 2020 sayısı “Korona Sonrası Ekonomi Nasıl Olacak” başlıklı yazımızda korona salgınının dünya ekonomisinde küçülmeye yol açacağından; ancak Türkiye’nin ekonomik durumunun farklı olması sebebiyle sonuçların farklı ortaya çıkabileceğini ve sebeplerini şöyle belirtmiştik.
“Bunun yanında ülkemiz ürünlerine ilişkin dış talepte de birden çok sebeple artış bekliyorum.
Salgın sırasında dünyanın peşinden koştuğu solunum cihazının hızla geliştirilip imalatına başlanarak teknik kabiliyetinin gösterilmesi,
Aynı döneme denk gelen Türkiye’de geliştirilen ve üretilen İHA ve SİHA’ların başarısı ile Türkiye’nin teknik kabiliyetinin tesadüf olmadığı,
Tıbbi maske, koruyucu tulum gibi sağlık sarf malzemelerinin hızla üretimi ve dünya için tedarikçi olunması,
Sağlık sisteminin hızlı ve akıllıca kararlarla yönetilerek, başarılı bir salgın yönetim performansı ile Türkiye’nin yönetim kabiliyetinin dünya gündemine taşınmış olması,
ülkemizi üretim, tedarik, yönetim, sağlık hizmeti sunumu konusunda güçlü bir şekilde tekrar dünyanın gündemine taşımıştır. Ülkelerin bir bütün olarak kabiliyetleri konusundaki algı, dış ticarette çok önem arz ediyor. Şu anda yakaladığımız kalite, teknik beceri ve kabiliyet algısı, mal ve hizmet ihracat rakamlarımıza olumlu olarak yansıyacak görünüyor.
Salgının Çin’den başlaması, Çin’in salgına ilişkin gerçekleri uzun süre dünyadan gizlemesi, maske gibi sağlık sarf malzemelerindeki kalitesiz ve enfekte ürünleri dünyaya satmaya çalışması Çin’in ticari itibarını bu dönemde zedeledi. Ticari amaçlı ziyaretlerin yapılamaması ve uzun süre insanların Çin’e gitmek istememe düşüncesi Çin’in ihracatını mutlaka etkileyecek. Alternatif tedarikçi olma konusundaki bu tarihi fırsatın iyi değerlendirilmesi gerekiyor.”
Asansör sektörü korona döneminde yukarıda bahsettiğimiz bu avantajları ve fırsatları çok doğru bir şekilde kullanarak 2020 gibi zor bir yılda ihracatını % 7 oranında artırarak rüştünü ispatlamıştır.
Asansör İhracatı İthalatını Geçmiş ve Sektör Dış Ticaret Fazlası Verir Duruma Gelmiştir
Asansör sektörü yıllık ihracat ithalat tutarları grafiği ve devamındaki veri tablosunda görüleceği üzere, 2018 yılında asansör ve asansör aksam parça ihracatı ithalatını geçmiştir.
Kaynak: TUİK
2019 ve 2020 yıllarında ihracat tutarı ithalatın iki katından fazla hale geldi. Bu durum hem ülkemiz, hem sektör açısından önemli ve gurur verici. İthalat rakamları 2016 yılından itibaren, inşaat sektöründeki durgunluk sebebiyle, hızla düşerken, ihracat rakamları son altı yıldır kesintisiz artmakta. Asansör sektörü yurtiçi pazardaki daralmayı ihracat ile aşmaya çalışıyor ve bunu başarmış da görünüyor.
2015 yılında 119 milyon dolarlık sektörel dış ticaret açığı veren, yani sektörel ithalatı ihracatından fazla olan asansör sektörü, son üç yıldır sektörel dış ticaret fazlası vermektedir. 2020 yılında bu fazlalık 133 milyon dolara çıkmıştır. Bu da takdir edilmesi gereken ayrı bir başarıdır. Asansör sektörü net döviz kazandıran bir sektördür ve kazandırdığı döviz tutarını her yıl artırarak yoluna devam etmektedir.
İhracat, yurt içi satışla karşılaştırıldığında zor bir para kazanma yolu. Uzun zaman gerektiriyor, yeni pazarları ve kültürleri öğrenmeyi zorunlu kılıyor. Hele başlangıcı çok daha sıkıntılı. Globalleşip adeta global bir köye dönen dünya ekonomisinde dış pazarlara açılmak hem iç pazarın 100 katı büyüklükte muazzam bir pazar büyüklüğüne hitap etmek anlamına geliyor; hem de dünya pazarının çetin rekabet şartlarında kalite ve fiyat ile yer edinmeye çabalamak, yurtiçi pazarımıza girecek yabancı firmalara karşı da dünya şartlarında hazır olmamızı sağlıyor. Bir taraftan dünya pazarına saldırmak için daha kaliteli, daha güçlü olurken; diğer taraftan yeni kazandığımız yetenek ve güçle iç pazarımızı korumak daha kolay hale geliyor. Asansör sektörü ihracat yoluyla büyümek, ihracat yoluyla kalitesini artırmak ve ihracat yoluyla artırdığı kalitesi ile iç pazarda dünya devi rakiplerine karşı rekabet gücünü artırmak stratejisini anlamış ve başarıyla uyguluyor görünüyor.
İhracatımızın Kilo Başına Fiyatını Artırmamız Gerekiyor
İhracat rakamları değerlendirilirken, toplam ihracat rakamının yanında kullanılan değerlendirme kriterlerinden biri de kilo başına ihracat fiyatıdır. Eğer kilo başına ihracat fiyatınız azalarak ihracat yapabiliyorsanız, aslında sadece fiyat kırarak, fiyat avantajı ile ihracat yapıyorsunuz demektir. Böyle bir yol ilerleyen yıllarda ucuza mal satmak için çok çalışmak anlamına geliyor.
İhracat ve ithalat kilo fiyatlarımıza baktığımızda enteresan bir durumla karşı karşıyayız.
Kilo başına ihracat fiyatımız düşüyor ve ithalatın kilo başına fiyatından daha düşük. Ancak 2020 yılı hariç kilo başına ithalat fiyatları da düşme eğiliminde.
İthal edilen asansör ve asansör aksam parçaları dünya markalarının ürünleri olduğu için, ihracat kilo fiyatımızın ithalat kilo fiyatından düşük olması gayet normal. İhracat kilo fiyatımızı, zamanla kalite algısı ve marka oluşturarak artırma imkanı ve potansiyelimiz var.
Kilo başına ihracat fiyatımızın düşmesi, kilo başına ithalat fiyatı ile birlikte değerlendirildiğinde alarm zillerinin çalmasını gerektirecek seviyede değil. Yukarıdaki grafiğe baktığımızda kilo başına ithalat ve ihracat fiyatları paralel biçimde düşüyor. Bunun anlamı sektördeki hem yurtiçi, hem yurtdışı fiyatlar düşüyor. Türk asansör sektörü dünya asansör sektöründeki bu fiyat düşüşünden aynı oranda etkileniyor. 2020 yılında ithalat kilo başına fiyatlar küçük bir oranda artmış görünüyor.
Orta ve uzun vadede kilo başına ihracat fiyatımızı yükseltmemiz şart. Bunun yolu da ihraç ettiğimiz asansör ve asansör aksamalarının kalitesini, teknolojisini yükseltmek ve global bir marka olarak satış yapmaktan geçiyor.
En Çok İhracat Yaptığımız 20 Ülke
2020 yılında en çok ihracat yaptığımız ülkelere bakmakta fayda var.
Kaynak: TUİK
İhracatımızın % 74’ünü 20 ülkeye yapıyoruz. İhracat yaptığımız toplam ülke sayısı 134.
Ne kadar çok ülkeye ihracat yapabilirsek ve ülkelere yaptığımız ihracat bir iki ülkeye yoğunlaşmaz ise dış ticarette o kadar az risk altındayız demektir. Bunu başarabilirsek bir veya iki ülke piyasasında yaşanacak olumsuzluklar toplam satışlarımızı en az etkileyecektir.
Toplam ithalatımızın % 64’ünü Çin’den yapıyoruz. Bu günlerdeki Çin piyasasında korona virüsündan kaynaklı yaşanan tedarik sıkıntısını, yerli üreticiler olarak hem ülkemiz, hem de ihracat yaptığımız diğer ülkeler için çözmemiz ve pazar payımızı artırmamız mümkün. 2020 yılındaki ihracat artışımızın bir kısmı bu fırsatı iyi değerlendirmemizden kaynaklanıyor. Yakaladığımız bu avantajı kaybetmememiz gerekiyor.
En çok ihracat yaptığımız 20 ülkeye baktığımızda, bu ülkelerin komşu ve yakın çevre ülkelerden oluştuğunu görüyoruz. Sanki uçağa atlayıp biraz daha uzak mesafedeki ülkelerin pazarlarını da gözden geçirmemiz gerekiyor gibi.
İhracatta yakaladığımız bu ivmeyi sektör olarak kaybetmemeliyiz. Yurtiçi piyasa tekrar hareketlense bile ihracat şirketimizin temel önceliklerinden olmalı. Hatta “Bu şirketin 3 yıllık hedefi satışlarının en az yarısının ihracat olmasıdır” yazarak satış, pazarlama ve ilgili tüm birimlerinin duvarlarına asmalıyız ki kimse hedefimizi unutmasın. İhracat, satış bedelinin peşin veya peşine yakın olması sebebiyle, yurt içi piyasada vadeli çeklerle uğraşmaktan ve batan şirketler sebebiyle alacaklarımızı tahsil edememe riskinden bizi uzak tutacaktır.
Son söz olarak tekstil ihracatçılarının düştüğü hataya düşmemeliyiz. Tekstil ihracatçıları, sektörün hareketli olduğu günlerde, ihracat fiyatında birbirleri ile girdikleri rekabet sonucu ihraç fiyatlarını inanılmaz düşürdüler. Sonuç: çoğu iflas etti veya karın tokluğuna ihracat yapmak zorunda kaldı.